Zmiany w polskim prawie budowlanym w 2025 roku – jak oszczędzić czas i pieniądze w procesie budowlanym

W 2025 roku polskie prawo budowlane przeszło istotne zmiany, które mają na celu uproszczenie i przyspieszenie procesu inwestycyjno-budowlanego oraz redukcję kosztów związanych z formalnościami, co przyczyni się do zwiększenia efektywności realizacji projektów oraz poprawy jakości realizowanej infrastruktury publicznej i prywatnej.

Zmiany w polskim prawie budowlanym w 2025 roku – jak oszczędzić czas i pieniądze w procesie budowlanym Image by Paul Brennan from Pixabay

Rozszerzenie katalogu inwestycji bez pozwolenia na budowę

Kluczową zmianą, obowiązującą od 10 czerwca 2025 roku, jest znaczne poszerzenie listy inwestycji, które można realizować bez konieczności uzyskiwania pozwolenia na budowę. Zamiast tego wystarczy tzw. zgłoszenie budowy do właściwego organu. To uproszczenie ma na celu umożliwienie szybszego rozpoczęcia inwestycji i zmniejszenie kosztów administracyjnych.

Do popularnych kategorii inwestycji, które teraz można realizować na zgłoszenie, należą między innymi:

Budowle ochronne przydomowe do 35 m² – np. garaże, altany, wiaty, o ile nie zmieniają konstrukcji zewnętrznej,
Budynki użyteczności publicznej do 200 m², co może przyspieszyć realizację np. niewielkich obiektów szkół, przedszkoli czy pomieszczeń usługowych,
Kontenery telekomunikacyjne do 35 m² i 3 m wysokości,
Boiska i korty sportowe oraz zadaszone tarasy do 50 m² (dla tarasów do 35 m² zgłoszenie nie jest wymagane w ogóle),
Przepusty do 20 m długości i o określonym przekroju.

Jak to może oszczędzić czas i pieniądze? Rezygnacja z obowiązku pozwolenia eliminuje wielomiesięczne oczekiwanie na decyzję administracyjną, a także pozwala uniknąć dodatkowych kosztów związanych z przygotowaniem kompletnej dokumentacji projektowej wymaganej przy pozwoleniu. Formalności ograniczają się do prostego zgłoszenia, co jest zwykle tańsze i mniej pracochłonne.

Budowa domów jednorodzinnych do 70 m² na zgłoszenie

Od 2025 roku możliwe jest także budowanie domów jednorodzinnych o powierzchni zabudowy do 70 m² bez pozwolenia na budowę, pod warunkiem zgłoszenia inwestycji i spełnienia wymogów planu zagospodarowania przestrzennego.

Wymagania formalne dla domów do 70 m²:

Przygotowanie planu zagospodarowania działki,
Złożenie zgłoszenia budowy w urzędzie gminy z odpowiednią dokumentacją,
Brak sprzeciwów ze strony organu – w przypadku braku zastrzeżeń inwestor uzyskuje tzw. milczącą zgodę po upływie 21 dni.

Korzyści:

Skrócenie czasu oczekiwania na rozpoczęcie budowy,
Brak obowiązku kompletowania kosztownej i rozbudowanej dokumentacji wymaganej przy pozwoleniu,
Możliwość szybkiego i bardziej elastycznego dostosowania projektu do indywidualnych potrzeb.

Uproszczone formalności w różnych obszarach budownictwa

Polskie prawo budowlane w 2025 roku wprowadza także dodatkowe ułatwienia, które mogą przekładać się na oszczędności i skrócenie procedur:

Rolnicy mogą budować zbiorniki na wodę deszczową i roztopową do 30 m³ bez pozwolenia i projektu budowlanego. Ten uproszczony proces może sprzyjać szybszemu korzystaniu z unijnych funduszy, takich jak program „Moja Woda” czy środki Wspólnej Polityki Rolnej.
Budowa basenów i oczek wodnych do 50 m² bez zgłoszenia, a w Rodzinnych Ogrodach Działkowych baseny do 15 m² i oczka do 10 m² – także bez konieczności formalnego zgłoszenia.
Montaż mikroinstalacji energetycznych, takich jak turbiny wiatrowe do 3 m wysokości czy magazyny energii do 20 kWh, bez wymogu zgłoszeń i pozwoleń. Instalacje do 12 m wymagają jedynie przedstawienia projektu architektoniczno-budowlanego.

Mechanizm „żółtej kartki” – elastyczne podejście do błędów budowlanych

Jedną z nowości jest wprowadzenie tzw. „żółtej kartki” dla inwestorów, którzy popełnią istotne, ale nielegalne odstępstwa od projektu architektoniczno-budowlanego. Zamiast przerywać budowę i wszczynać długie postępowania administracyjne, nadzór budowlany może zastosować ostrzeżenie z nakazem doprowadzenia budowy do zgodności z dokumentacją. Pozwala to na:

Zachowanie ciągłości prac budowlanych,
Elastyczną korektę błędów,
Skrócenie czasu rozwiązywania problemów formalnych oraz potencjalne oszczędności wynikające z uniknięcia sankcji i opóźnień.

Zmiany dotyczące legalizacji starszych obiektów

Uproszczono także procedurę legalizacji budynków i obiektów, których budowa zakończyła się przynajmniej 10 lat temu, a które nie spełniają wszystkich obecnych wymogów formalnych. To rozwiązanie:

Umożliwia szybsze i tańsze zalegalizowanie takich obiektów,
Pozwala inwestorom i właścicielom uniknąć kosztownych postępowań i ewentualnych problemów prawnych związanych z samowolą budowlaną.

Przejście na elektroniczny dziennik budowy – więcej czasu na adaptację

Obowiązek prowadzenia dziennika budowy w formie elektronicznej został przesunięty z 2029 na 2034 rok. To daje inwestorom więcej czasu na:

Przygotowanie się do cyfryzacji dokumentacji,
Wdrożenie systemów elektronicznych bez presji czasu,
Lepszą organizację i nadzór nad procesem inwestycyjnym.

Nowe normy efektywności energetycznej – co warto wiedzieć

Od 2025 roku obowiązują bardziej rygorystyczne wymagania energetyczne budynków. Nowe budynki muszą spełniać wyższe normy dotyczące oszczędności energii i ochrony środowiska. Dodatkowo:

Świadectwa energetyczne stają się obowiązkowe przy przeglądach technicznych oraz przy sprzedaży czy wynajmie nieruchomości.
Choć koszty budowy mogą być wyższe, zastosowanie nowoczesnych, energooszczędnych technologii może przyczynić się do obniżenia rachunków za energię w dłuższym terminie.
Budynki spełniające nowe normy mogą być atrakcyjniejsze na rynku wtórnym ze względu na lepsze parametry energetyczne.

Podsumowanie – informacje o zmianach w prawie budowlanym i ich wykorzystanie

Rozważ budowę małych obiektów i domów do 70 m² na zgłoszenie, co pozwala uniknąć bardziej skomplikowanych i kosztownych procedur pozwoleń.
Korzystaj z uproszczeń dla rolników, basenów, mikroinstalacji i innych małych inwestycji, co może pozwolić na oszczędności zarówno czasu, jak i środków.
Zapoznaj się z mechanizmem „żółtej kartki”, który może zapobiec zatrzymaniu realizacji inwestycji w przypadku błędów formalnych.
Zadbaj o odpowiednią dokumentację energetyczną i dostosowanie planów do nowych norm, aby uniknąć komplikacji przy odbiorach i przeglądach technicznych.
Przygotuj się na przyszłą cyfryzację procesu budowlanego, w tym prowadzenie elektronicznego dziennika budowy, co może ułatwić zarządzanie całą inwestycją.

Zmiany w prawie budowlanym w 2025 roku mają na celu uczynienie procesu inwestycyjnego bardziej przejrzystym i mniej uciążliwym, oferując narzędzia i rozwiązania sprzyjające efektywności i oszczędności.